Vrijwilligerswerk in Brazilië: Lees hier het verhaal van Puck Colen

Brazilië, een land waarover ik vrij weinig wist op het moment dat ik besloot er een vrijwilligersproject te gaan doen. Ik moet ook eerlijk zijn: het was niet helemaal mijn eigen idee. Nadat ik een half jaar in Vancouver had gestudeerd en aan het laatste half jaar van mijn bachelor Onderwijswetenschappen zou beginnen, besloot ik na het afronden hiervan (minimaal één) tussenjaar te nemen.

Ik was nog maar 20 jaar oud en had alles altijd volgens de regeltjes en binnen de tijd afgerond. Nu was het tijd om een jaar zelf te beslissen wat ik wilde doen en om mezelf te breder te ontwikkelen dan wat de schoolbanken me bieden. Ik wilde graag een plan hebben voor het begin van het jaar, daarna zou ik wel verder kijken en zal er wel weer wat nieuws op mijn pad komen. 

Aangezien reizen mijn passie is en ik het fantastisch vind om te leren over andere culturen en landen was het vrij duidelijk dat ik graag weer op reis wilde. Echter, ik wilde niet alleen reizen, ik wilde ook graag iets betekenen in het land waar ik heen zal gaan.

Al meerdere keren had ik gehoord over AIESEC, een wereldwijde studentenorganisatie die jong volwassenen de kans geven om een vrijwilligersproject te doen in het buitenland. Het is een organisatie gerund door en voor studenten met de nadruk op ontwikkeling en het verkrijgen van ´leiderschapskwaliteiten´. Ze zijn gekoppeld aan de United Nations en alle AIESEC projecten voldoen aan één van de 17 Sustainable Development Goals opgesteld door AIESEC en de UN.

Dus, de randvoorwaarden waren bekend en ik had een goede organisatie op het oog, nu nog een concreet plan!

Na een mailtje naar AIESEC had ik ergens in april al snel een ´coffee date´ gepland staan met één van hun bestuursleden, om te kijken wat voor project bij me zal passen. Nadat ik verteld had wat mijn plannen ongeveer waren, wees dit bestuurslid me op een AIESEC local waar ze zojuist een nieuwe samenwerking mee aan waren gegaan.

Het ging om Florianópolis, een prachtig schiereiland in het zuiden van Brazilië in de staat Santa Catarina. 

Ze boden verschillende projecten aan en ook een project gericht op de ontwikkeling en onderwijs voor kinderen, waar mijn interesse ligt. Goed geïnformeerd en enthousiast liep ik de deur uit. 

Na een aantal weken verdiepen in Florianópolis, zoeken naar andere mogelijkheden, twijfelen (ik ben een echte twijfelkont) en nadenken kwam ik toch altijd terug bij deze gave bestemming. Ik hakte de knoop door en meldde me aan, laat dit avontuur maar komen!

De zomer ging voorbij en september brak aan. Dat betekende nog zo´n drie weken tot mijn avontuur zou beginnen. Ik vond het reuze spannend en werd voor mijn vertrek al enigszins uitgedaagd. Brazilianen zijn niet zo punctueel als wij Nederlanders, communiceren anders en doen veel op het laatste moment.

Voor iemand die graag de touwtjes in handen heeft en weet hoe iets zal lopen, was dit best lastig. Ongeveer een week vantevoren zou je te horen krijgen wie je host was. Dit kreeg ik: een appje van een man van ongeveer 50 jaar kwam binnen met het bericht dat hij mijn host zou zijn. HUH, wacht even, een alleenstaande man van 50 jaar, dit moet een foutje zijn?!

Nee hoor, AIESEC Brazilië leek het juist een heel leuk plan! Echter, ik liet niet over me heen lopen en maakte toch even duidelijk dat ik en mijn familie en vrienden dit toch niet een heel prettig gevoel vonden. Ze snapten het wel en zochten verder, zodat ik twee dagen voor vertrek een vrouwelijke host had. De eerste week was ze nog voor werk in São Paulo en kon ik verblijven bij een AIESEC-member. Oké, m´n onderdak was geregeld, dat was het belangrijkste. Voor de rest probeerde ik tegen mezelf te zeggen dat het wel goed zal komen en dat ik het allemaal over me heen moest laten komen. Erg lastig, maar ook erg leerzaam! 

Op 25 september was het zover en stapte ik in het vliegtuig richting Brazilië. In Florianópolis werd ik hartelijk ontvangen door twee AIESEC-members die me naar mijn eerste slaapplek brachten. 

De eerste week was gek, leuk, uitdagend en bijzonder. Ik was de eerste van de oktober-volunteer groep die aangekomen was, dus verkende de eerste dagen het eiland een beetje om wat te acclimatiseren.

In deze dagen leerde ik al dat Brazilianen nooit op tijd komen (m´n kamergenootje was een uur later dan afgesproken thuis met de sleutel) en dat Florianópolis een waanzinnige bestemming is! Prachtige stranden, leuke mensen, moderne leefwijze en lekker eten. Dat gaat wel goed komen de komende twee maanden 🙂 

Tijdens de eerste week was ik jarig, wat ik goed kon vieren: een Braziliaans feestje gedurende de avond/nacht en een dagje strand op de dag zelf.

Wie had ooit gedacht dat ik mijn verjaardag op 30 september op het strand zou kunnen vieren?! Deze dag strand was ook de dag waarop ik de andere volunteers ontmoette. Een diverse groep met vooral Europeanen (Duitsers, Spaanse, Italiaan, Belg, Roemeense), een Peruaans meisje en een jongen uit Columbia.

Na die dag was het al duidelijk dat het een super leuke groep was en het klikte goed met iedereen. Dat vond ik super fijn, het hebben van goed gezelschap om je heen is namelijk zó belangrijk als je zo ver weg bent van huis.

Na het eerste weekend begon mijn project. Samen met de jongen uit Columbia en het meisje uit Roemenie kwam ik te werken op de NGO ´Associaçao João Paulo II´. Kinderen in Brazilië gaan of ´s ochtends of ´s middags naar school. Deze NGO biedt ze opvang voor de rest van de dag, om te zorgen dat ze niet op straat belanden.

Ze kunnen er spelen, zichzelf zijn, krijgen een warme maaltijd en liefde van de medewerkers. Ook probeert de NGO om de kinderen hun talenten te laten ontdekken en nog wat extra te leren en bij te brengen. Een super initiatief dus en een hele bijzondere plek om een vrijwilligersproject te doen. Ons project had de naam ´Gira Mundo´ en was erop gericht om de kinderen op spelenderwijze manier wat bij te brengen over de 17 Social Development Goals en ze wat algemene wereldkennis te leren.

De eerste werkweek was overweldigend en bijzonder, maar zeker ook uitdagend. Ik spreek zelf geen Portugees dus kon niet communiceren met de medewerkers en de kinderen. Gelukkig spraken mijn collega-volunteers wel wat Portugees dus kon ik me redden. Toch is het vermoeiend om continu te proberen een taal te begrijpen die je niet spreekt, maar natuurlijk ook heel leerzaam!

Daarnaast was ook de manier van werken en denken hier voor mij erg wennen. Wij Nederlanders zijn punctueel, komen afspraken na en werken volgens vooraf opgestelde plannen. In Brazilië gaat het totaal anders en leven mensen meer op het moment zelf. Plannen veranderen vaak en snel en afspraken worden niet altijd na gekomen.

In de ochtend spraken we af om een activiteit te organiseren in de middag, maar als het moment daar kwam werd ons verteld dat er nu iets anders op de planning stond of de kids er geen zin in hadden. Dit vond ik moeilijk om aan te wennen en ik moest mijn verwachtingen erg aanpassen. Ik had gedacht de kids écht wat te kunnen leren, maar de kwantiteit bleek minder dan gedacht. Soms wilden de kids gewoon spelen, wat natuurlijk prima is.

Na twee weken kon ik dit accepteren en was ik blij met de impact die we konden maken. We maakten de kids blij en ook de medewerkers waren ontzettend blij met onze komst. Bovendien lukten een aantal hele gave activiteiten wél en hier probeerde ik dus mijn energie uit te halen.

Ik was heel blij als we een leuke activiteit hadden gedaan waar de kinderen van genoten en ook nog wat van leerden.

Zo deden we een activiteit waarbij we de kinderen de topografie van Zuid-Amerika leerden, ze vertelden welke vlag bij welk land hoorde en deze vlaggen daarna lieten schilderen. Ook brachten we recyclebaar ´afval´ mee waarmee we knutselden, om te laten zien dat je sommige dingen prima nog eens kan gebruiken.

We organiseerden lessen Engels; lieten de kids hun toekomstdromen tekenen en presenteren en imiteerden dieren. Uiteindelijk hebben we een paar hele gave dingen kunnen organiseren waar ik erg blij mee ben. Alle kleine beetjes helpen en dat is ook hier waar geweest. Bovendien heb ik er ontzettend veel van geleerd en kan ik nu zelf sneller ergens tevreden mee zijn. Het hoeft niet perfect en je verwachtingen kunnen soms niet helemaal uitkomen. Dat is het leven en hoort erbij. Dit op deze manier te kunnen leren is ontzettend waardevol en daar ben ik heel erg dankbaar voor!

Wie ergens niet helemaal tevreden mee is, moet dit zelf oplossen. Dus besloot ik na drie weken op het project dat ik meer wilde doen. Ik had het inmiddels erg naar mijn zin op de NGO en genoot van de kinderen, maar graag wilde ik wat meer impact maken dan ik op het moment deed. Tijdens mijn Outgoing Preparation Day van AIESEC Nederland had ik een workshop gehad over Crowdfunding. Al tijdens de workshop werd ik enthousiast, wat gaaf om zoiets te doen!

Ik besloot dus mijn handen uit de mouwen te steken en het gewoon te doen. Ik maakte een Crowdfundingplatform aan op internet en stuurden al mijn familie, vrienden, kennissen en rest van mijn netwerk een berichtje. Op mijn website stond een uitgebreide tekst over mijn project, met de uitleg waarom ik graag wat geld op wilde halen: de NGO was vrij goed uitgerust en de situatie is oké, maar er misten ook nog heel veel. Tijdens onze topografie les misten we bijvoorbeeld ontzettend een wereldkaart en de meiden vroegen al snel om een springtouw. Ook de oudere kids verveelden zich nogal en zouden zo blij zijn met een ´slack-line´.

Daarnaast zou ik het heel waardevol vinden als ik de NGO wat educatieve boeken en spellen zou kunnen geven, zodat de kids zelfstandig wat meer konden leren en oefenen. Nou, dat moest wel te halen zijn! Mijn eerste doel van 150 euro haalde ik binnen een dag en tot mijn grote verbazing had ik na 3 weken 650 euro opgehaald. WAUW wat mega bijzonder en wat was ik blij!! Ik ben een hele dag gaan shoppen en heb ontzettend veel waardevol materiaal kunnen kopen om aan de NGO te kunnen schenken:

een voetbaltafel, springtouwen, wereldkaarten, een globe, een bluetooth muziek speaker; educatieve boeken en spellen; een slack line; buitenspeel materiaal; benodigdheden voor in de medische ruimte en meer!

De laatste dag op de NGO organiseerde ik een klein ´feestje´ waarbij ik alle materialen heb gegeven aan de NGO en heb laten zien aan de kinderen. Ik had met behulp van mijn huisgenootje een klein tekstje in het Portugees opgesteld om de kids uit te leggen wat ik had gedaan. Iedereen was erg blij en enkele materialen werden meteen met veel plezier in gebruik genomen.

Mijn missie was geslaagd, ik heb een blijvend verschil kunnen maken! Ik verliet de laatste dag met een knoop in mijn maag omdat ik de kids ga missen, maar heel erg blij met wat ik voor ze heb kunnen betekenen. Bovendien heb ik er zelf erg veel van geleerd en ben ik trots op wat ik bereikt heb. En natuurlijk mega dankbaar voor al mijn gulle donateurs, zonder hen was dit nooit mogelijk geweest!

Naast mijn project was ook mijn woonsituatie zowel uitdagend als bijzonder en super leerzaam. De vrouw waar ik eigenlijk bij zou komen wonen stelde mijn aankomstdatum almaar uit en bleek erg onbetrouwbaar. Na een week onduidelijkheid waar ik terecht zou komen was ik er helemaal klaar mee en besloot zelf actie te ondernemen.

Tijdens de wekelijkse Portugese les aangeboden door AIESEC nam een meisje uit Italië uit de vorige groep haar host mee: een 28-jarige jonge Braziliaanse vrouw die in haar appartement ruimte gaf aan 6 andere vrouwen om er een kamer te huren. Af en toe gaf ze ook de mogelijkheid aan een volunteer om er een tijdje te verblijven. Omdat ik wist dat Marta weg zou gaan en dit klonk als een uitstekende kans, stuurde ik haar zelf een berichtje met de ´brutale´ vraag of ze wellicht weer in de mogelijkheid was een volunteer in huis te nemen.

Al na een uur kreeg ik een ontzettend lief spraakberichtje met de boodschap dat ik natuurlijk van harte welkom was en zo´n 10 kilo aan zorgen viel van mijn schouders. Ik zou een kamer moeten delen in het vrij kleine appartement en zou als enige van de volunteers niet op het eiland maar het continent (aan de overkant van het water/de brug) wonen, maar dat maakte me niks uit. Ik had een plekje en was daar al super blij mee! 

Na 6 weken kan ik met volle overtuiging zeggen dat ik ontzettend geluk heb gehad dat ik deze kans heb gekregen. Mijn host en huisgenootjes waren geweldig en ik heb ontzettend veel geleerd van hen en de manier waarop ze leven. Ik heb me echt onder kunnen dompelen in de Braziliaanse cultuur en veel interessante gesprekken met ze gevoerd over onder andere onderwijs, cultuur, politiek, liefde en relaties en werk.

De verschillen tussen Nederland en Brazilië zijn soms enorm en we verbaasden ons telkens weer over elkaars verhalen. Ik kwam aan in Brazilië zonder enige kennis over de Braziliaanse cultuur en ik zat huilend met m´n huisgenootjes op de bank toen Bolsonaro werd verkozen tot de nieuwe president. Ja, dan kun je met 100 procent zekerheid zeggen dat je echt even in Brazilië hebt gewoond!

Naast mijn project had ik ook veel vrije tijd, die ik voornamelijk door heb gebracht met de andere volunteers. Op het eiland genoten we van de stranden, feestjes, het lekkere weer en de prachtige natuur. We hebben gave hikes gedaan, ik heb mezelf overtroffen bij het SUP´en (Stand Up Paddling) onder hevige wind en genoten van het relaxte Zuid-Amerikaanse leven.

We bleven niet alle weekenden op het eiland en namen de kans om wat bijzondere trips te maken. Zo gingen we naar Foz do Iguaçu om de gigantische en adembenemende watervallen te zien en ben ik een weekend naar Rio de Janeiro geweest. Met spanning in mijn buik bezocht ik deze stad, aangezien de verhalen die je erover leest niet altijd even vrolijk zijn. Toch heb ik ontzettend genoten en is het juist een hele kleurrijke en vrolijke stad met veel moois om te zien.

Als je jezelf goed voorbereid en goed oplet wat je doet en wat je bij je hebt, komt het allemaal goed en kun je genieten van een wereldstad die je altijd bij zal blijven.

Mijn avontuur heb ik afgesloten met een trip naar Montevideo en Buenos Aires. Twee Zuid-Amerikaanse landen die weer heel anders zijn dan Brazilië. Montevideo is welvarend en wat kleinschaliger, Buenos Aires is ontzettend sfeervol en divers en beide steden zijn vrij Europees en waanzinnig gaaf. Een hele leuke  manier om mijn tijd in Zuid-Amerika mee te eindigen. 

Deze blog type ik op mijn allerlaatste dag in Brazilië. Over minder dan een uur vertrek in naar het vliegveld om te beginnen aan mijn reis van zo´n 24 uur.

Ik kijk terug op een geweldige, onvergetelijke tijd in een heel bijzonder land. Lieve mensen, fantastische plekken en andere gewoontes. Een land waar meer samen wordt geleefd dan in Nederland en waarvan wij gestressde Nederlanders van kunnen leren. Als iets vandaag niet lukt, probeer het dan morgen nog eens!

Maar, ook een land waar nog veel moet veranderen en dat helaas gekozen heeft voor een ´tropical Trump´ in het kwadraat die de situatie niet heel veel beter zal maken.

Het doet me pijn, oprecht, diep in mijn hart. Ik gun deze lieve mensen meer en een betere toekomst.

Brazilië, je bent prachtig, gun jezelf de kans dat te laten zien aan de buitenwereld! Hopelijk tot ziens!!